Hoe vertel je het de kinderen?

Het Paraplugesprek

Net als de partners zelf hebben ook de kinderen recht op duidelijkheid als hun ouders uit elkaar gaan. Voor ouders is dit waarschijnlijk het moeilijkste moment in de scheiding. Dit gesprek wordt ook wel aangeduid als ‘het paraplugesprek’. Als ouders neem je gezamenlijk de verantwoordelijkheid op je voor de gevolgen van de scheiding voor de kinderen. Je houdt daarmee als het ware een paraplu boven de hoofden van de kinderen.

Wanneer vertel je het de kinderen?

Als jullie het erover eens zijn om uit elkaar te gaan en dit met elkaar hebben besproken (scheidingsmelding) dan is het verstandig om het gesprek met de kinderen op korte termijn te laten plaatsvinden. Wacht niet tot jullie de scheiding al hebben geregeld. Kinderen hebben vaak veel meer in de gaten dan je als ouder denkt en kunnen dan verkeerde conclusies gaan trekken. Bovendien loert het gevaar dat zij van een ander horen dat jullie uit elkaar gaan.

Vertel het de kinderen allemaal op hetzelfde moment. Zo kunnen zij elkaar steunen en troosten. Hou rekening met de leeftijd van de kinderen en wat zij wel en niet zullen begrijpen. Je kunt bij jonge kinderen voorafgaande aan het gesprek een verhaaltje vertellen, bijvoorbeeld het verhaal van de land- en zeeschildpad, zie hieronder. Dit is een verhaal waarin een land- en een zeeschildpad verliefd op elkaar worden, gaan samenwonen en kleine schildpadjes krijgen. Omdat de landschildpad niet te lang in de zee kan zijn en de zeeschildpad niet te lang op het land gaan zij uit elkaar. De situatie waarin je soms niet meer samen kunt zijn wordt dan duidelijk voor hen. De kleine schildpadjes, die zowel op het land als in de zee kunnen leven, gaan van de ene ouder naar de andere ouder.

Waar vertel je het de kinderen?

Het is goed om een plek uit te kiezen waar de kinderen zich op hun gemak voelen. Het moment daarvoor wordt door jullie in goed overleg met elkaar gekozen. Dit is een moment waarop je tijd hebt om met de kinderen te spreken en hen zo nodig daarna op te vangen. Doe dit bijvoorbeeld liever aan het begin van het weekend en niet als zij de volgende dag naar school moeten. Het kan fijn zijn als bij het gesprek, of in de buurt, een persoon is die de kinderen vertrouwen en naar wie zij na het gesprek eventueel toe kunnen. Dit kan bijvoorbeeld een opa of oma zijn of ander familielid.

Hoe vertel je het?

Vertel het samen. De kinderen kunnen dan meteen zien dat jullie nog steeds samenwerken als ouders. Dit geeft hen een veilig gevoel. Dit betekent  dat de ouder die niet wil scheiden zich aan dient te sluiten bij de ouder die de beslissing daartoe heeft genomen. Zorg ervoor dat jullie rol in evenwicht is. Praat niet negatief over de andere ouder of beschuldigend. Als een van twee moeite heeft met de scheiding er als een teruggetrokken, verdrietige ouder bij zit dan kan dat schadelijk zijn voor de kinderen. Zij komen dan in een positie waarin zij het gevoel hebben dat zij partij moeten trekken voor de verdrietige ouder en de andere ouder de schuld geven. Je helpt hier je kind niet mee.  Natuurlijk is dat geen gemakkelijke opgave en vergt een ander denkpatroon en een goede voorbereiding. Zorg ervoor dat je het de kinderen neutraal vertelt, geen schuldigen aanwijst en niet te zegt dat één van twee de scheiding wil. Betrek ze ook niet in het partnerverhaal. Vertel hen geen motieven waarom jullie uit elkaar gaan. Natuurlijk is dit leeftijdsafhankelijk. Kan het echt niet anders leg het dan uit in algemene termen, beschuldig de ander niet, en vertel niet hoe jij of de ander daar over denkt.

Wat vertel je hen?

Vertel je hen dat je uit elkaar gaat en leg uit wat dat betekent. Bijvoorbeeld: Dit betekent dat wij niet meer bij elkaar zullen wonen. Vertel ieder ongeveer evenveel en om de beurt. De volgende zaken kun je vertellen:

• Dat je hebt besloten uit elkaar te gaan. Vermijd het woord scheiding, want een jong kind zal mogelijk niet goed begrijpen wat hiermee bedoeld wordt, en zeg niet dat een van jullie weg gaat. Daar zouden de kinderen wel eens heel erg van kunnen schrikken. Zie ik mijn vader of moeder nog wel?;
• Dat het niet hun schuld is en dat zij het niet kunnen veranderen;
• Vertel hen niet dat jullie niet meer van elkaar houden (het houden van de kinderen zou dan in hun beleving misschien ook ineens op kunnen houden) maar dat je niet meer verliefd op elkaar bent;
• Vertel dat jullie beiden heel veel van hen houden en dat dat niet over gaat;
• Vertel dat je als ouders samen zult blijven werken en er beiden voor hen zult zijn;
• Vertel hen dat ze niet hoeven te kiezen tussen jullie;
• Vertel hen wat er op korte termijn gaat veranderen, waar gaan ze wonen, blijven ze op dezelfde school, hoe vaak zien zij mama en papa. Weet je zelf nog niet waar jullie gaan wonen dan vertel je dat. Zeg er dan bij dat jullie ervoor zullen zorgen dat iedereen straks een goede plek zal hebben om te wonen;
• Vertel hen dat je samen naar een mediator bent gegaan om tot een goede ouderschapsregeling te komen. Wat daar uitkomt zul je dan met de kinderen bespreken;
• Tot slot vraag je hen wat zij ervan vinden. Alle reacties, zoals verdriet en boosheid, mogen er zijn. Herhaal wat ze zeggen, blijf rustig en steun hen. Geef aan dat ze er met je over kunnen praten.

Voorbereiden

Bereid samen het paraplugesprek voor en oefen het. Overleg van tevoren wie wat zal zeggen zodat je elkaar niet verrast en er mogelijk spanningen kunnen ontstaan tussen jullie. Realiseer je dat het gesprek even niet gaat om jullie maar om de kinderen en hun reactie op jullie boodschap. De boodschap moet zijn: Wij gaan uit elkaar maar samen blijven wij zorgen voor jullie. Wij bespreken dit samen met de mediator en zullen de afspraken die wij daar maken later met jullie bespreken. De ouders zorgen ervoor dat de kinderen in de dagen na het paraplugesprek opvang hebben, zodat zij met hun vragen en reacties bij iemand terecht kunnen. Het is goed om de leerkracht van school van tevoren in te lichten zodat de kinderen ook bij hen met vragen terecht kunnen als zij dat willen.

Reactie van de kinderen

Het is niet gemakkelijk om een duidelijke boodschap te geven en die niet mooier te maken dan hij is. Die boodschap komt bij de kinderen namelijk hard aan. Toch is het noodzakelijk om dat wel te doen. De kinderen kunnen hierop sterk reageren, boos worden of verdrietig zijn. Dit is normaal. Laat ze dat ook zijn en steun hen. Alle reacties zijn goed!

Uit ervaring blijkt dat het vaak een paar dagen duurt voordat de kinderen met vragen komen. Als ouder kun je die vragen dan beantwoorden voor zover het gaat over het ouderschap en de kinderen. Praat niet met hen over het partnerschap. Dit is een thema dat tussen de ouders blijft. In het boek ‘Kind in bemiddeling’ van Cees van Leuven en Annelies Hendriks staat het volgende voorbeeld. Vraag van een kind: ‘Houdt mama niet meer van jou, papa?’. Dan kun je bijvoorbeeld als volgt antwoorden: ‘Dat is iets dat veranderd is tussen papa en mama. Maar het belangrijkste is dat papa en mama allebei heel veel van jou houden. Dat verandert niet voor papa en mama.’

Een goed paraplugesprek helpt kinderen enorm. Zij merken dat hun ouders nog steeds met elkaar kunnen praten, ze misschien niet meer verliefd op elkaar zijn, maar samen nog wel geven om hen. Ze verliezen dus geen papa of mama.